Na pewno większość ludzi, a szczególnie opiekunowie papug nie od dziś wiedzą, że papugi mówią. Nawet w wielu bajkach, filmach czy nawet baśniach ukazywane są papugi jako gadające towarzysze człowieka. Pewnie nie raz słyszeliście historie o tym, jak policja, sąsiad lub członkowie rodziny pomylili papugę z prawdziwym człowiekiem. Nie ulega wątpliwości to, że fraza „Papugujesz” wzięła się właśnie z umiejętności naśladowczych papug. W tym artykule przyjrzymy się bliżej skąd wzięło się słowo papugowanie, dlaczego papugi z taką łatwością i chęcią naśladują dźwięki, jak to możliwe że nasi pierzaści przyjaciele mówią, czy ma to jakiś związek z ewolucją oraz wiele innych ciekawych rzeczy.
Papugowanie w ludzkiej kulturze : słowo jako odbicie świata przyrody
Jak większość z was już pewnie dobrze wie, papugowanie to potoczne określenie słowa „naśladować”. Osoba, która papuguje zachowanie, styl, mowę, po prostu kopiuje, często bezmyślnie, nie dodając od siebie własnej oryginalności. Innym powodem papugowania może być naśladowanie kogoś z podziwu, chcąc upodobnić się do swojego otoczenia lub na przykład do gwiazdy. Ten sposób może być w pewnym stopniu podobny do zachowania papug.
Zdolności naśladowcze papug : jak to jest, że papuga mówi?
Dlaczego papugi tak dobrze potrafią naśladować ludzką mowę? Nie jest to już tak proste pytanie. Aby na nie odpowiedzieć możemy posłużyć się między innymi badaniem PLOS ONE „Core and Shell Song Systems Unique to the Parrot Brain”.
Badacze byli zainteresowani różnicami pomiędzy papugami a ptakami śpiewającymi. Przeprowadzili więc badanie na kilku różnych gatunkach papug (Amazona xantholora, Amazona ochrocephala, Agapornis roseicollis, Psittacus erithacus, Aratinga aurea, Ararauna, wszystkie z rodziny Psittacidae, Nymphicus hollandicus, z rodziny Cacatuidae i Nestor notabilis). A więc naukowcy podjęli się badania konkretnych markerów genetycznych związanych ze specjalistyczną aktywnością mózgu zarówno u ludzi, jak i u ptaków uczących się śpiewu. Wyniki ich pracy pokazały, że mózgi papug mają unikalne różnice strukturalne w porównaniu do mózgów ptaków śpiewających i kolibrów, które również są zdolne do nauki wokalnej .
Zaobserwowano ,że papugi posiadają tzw. „rdzenie” czyli wyodrębnione ośrodki w mózgu kontrolujące naukę wokalną oraz zewnętrzne pierścienie, które również są związane z tą zdolnością.
Naukowcy wskazują, że mózg papug zwiera system śpiewu który jest w systemie śpiewu. Jest to dość niesamowite odkrycie. „Rdzeniowy” system śpiewu papug jest podobny do systemów śpiewu ptaków śpiewających i kolibrów, natomiast „powłoka” tego systemu jest unikalna dla papug. Ponadto , badacze odkryli, że powłoki te są stosunkowo większe u gatunków papug znanych ze zdolności do naśladowania ludzkiej mowy.
W badaniu uwzględniono również kea, papugę pochodzącą z Nowej Zelandii, która reprezentuje najstarszy gatunek papug. Naukowcy odkryli, że kea posiada prymitywną strukturę powłoki, co sugeruje, że populacje neuronów w powłokach mogły powstać około 29 milionów lat temu.
Dlaczego papugi mówią?
Na YouTube często można zobaczyć papugi, które śpiewają, mówią wiersze lub zwykłe zabawne dźwięki itp. Zatem można wywnioskować, że w naszych domach papuzie zdolności naśladowcze są wykorzystywane dla ludzkiej satysfakcji. Ale dlaczego papugi mają możliwość naśladowania tak złożonych dźwięków?
- Papugi są zwierzętami stadnymi, co oznacza, że większość dnia przebywają w stadzie, więc aby się komunikować używają wokalizacji.
- W momencie kiedy papuga jest wychowana przez swojego opiekuna i wchodzi z nim w bliską interakcje, postrzega go jako część swego stada. Dlatego będzie próbować się z nim komunikować dostosowując repertuar dźwięków do niego
- Na wolności papugi żyją w różnorodnych siedliskach i są narażone na szeroką gamę różnych dźwięków, więc stosując mechanizm przetrwania naśladują te dźwięki, aby dostosować się i wtopić w otoczenie. Ta zdolność pomaga im komunikować się z innymi ptakami oraz identyfikować potencjalne zagrożenia.
- Naśladowanie dźwięków może być dla papug świetną zabawą, która pobudza ich umysł i zapobiega nudzie. Dzięki temu mogą testować różne dźwięki i wokalizacje, a także naśladować dźwięki, które wydają się im ciekawe lub zabawne.
U podstaw talentu papug do wokalnego naśladowania leży ewolucyjna logika. Papugi to zwierzęta społeczne, które w naturze żyją w dużych stadach. Te stada wykorzystują skomplikowaną komunikację wokalną do różnych celów, takich jak sygnalizowanie niebezpieczeństwa, odnajdywanie się nawzajem i wzmacnianie więzi społecznych. Im bogatszy repertuar wokalny papugi, tym lepsza jej zdolność do interakcji w stadzie, co zwiększa jej szanse na przetrwanie i rozmnażanie.
Czy papugi rozumieją co mówią?
Wiele ludzi oglądający jak papuga śpiewa jakąś piosenkę lub mówi wierszyk myśli, że papugi bez myślnie powtarzają, stąd też słowo papugowanie. Ale czy rzeczywiście tak jest? Trudno wprost powiedzieć tak lub nie, ponieważ wszystko zależy od konkretnej papugi oraz to co według nas oznacza słowo „rozumieją”. Papugi, podobnie jak reszta zwierząt komunikujących się za pomocą wokalizacji, porozumiewa się ze swoim stadem oraz ostrzega je przed zagrożeniem, więc możemy tutaj dostrzec fakt, że jeśli papuga alarmuje swoje stado przed zagrożeniem używając jakiegoś dźwięku to rozumie co ten dźwięk oznacza i w jakim momencie należy go użyć. Są też liczne przykłady jak na przykład papuga o imieniu Alex, żako, którą trenowała Irene Pepperberg, potrafiła nazywać przedmioty, rozumieć pojęcia takie jak „zero” i reagować na pytania, a to wskazuje na bardziej zaawansowane zdolności poznawcze. Papugi często reagują na komendy i pytania w sposób, który sugeruje, że rozumieją przynajmniej część znaczenia używanych słów. Nie każda papuga będzie w 100% rozumieć co tak na prawdę mówi, ale może kojarzyć to z różnymi działaniami gdy np. Nas woła mówi „chodź” lub wykrzykuje nasze imię. Chociaż papugi mogą nie rozumieć ludzkiej mowy w takim stopniu, jak to robią ludzie, mają zdolność do rozumienia pewnych elementów komunikacji i kontekstów, w jakich są używane.
„Skoro on to ja też” – jak wykorzystać papugowanie papug?
Nie bez powodu mówimy, że ktoś „papuguje” – papugi naprawdę robią to samo! Jeśli papuga nie chce spróbować nowego pokarmu lub boi się go, często wystarczy, że sami zaczniemy jeść ten pokarm, udając, że nam smakuje. Papuga zobaczy, jak członek jej stada zajada się nowym jedzeniem i zacznie sama je próbować. Może zdarzyło się Wam kiedyś jeść coś przy stole, a papuga nagle przyleciała, próbując „podkraść” kawałek z Waszego talerza? To właśnie sposób, w jaki można zachęcić papugę do jedzenia warzyw. Wystarczy zamienić własny talerz z jedzeniem na talerz z pokarmem papugi i usiąść przy stole tak jak zawsze. Przedstawienie papudze zdrowych warzyw w takim kontekście sprawi, że będzie ona bardziej skłonna spróbować nowego jedzenia i z przyjemnością sięgnie po zdrową porcję warzyw.
Podsumowanie
Papugi na całym świecie są znane ze swojej umiejętności „papugowania” ludzkiej mowy, co wynika z ich unikalnej budowy mózgu wyróżniające je na tle reszty ptaków. Nasi pierzaści przyjaciele używają swojej zdolności wokalizacji to porozumiewania się w stadzie i dostosowują swoje dźwięki do otoczenia. W ich zdolności do naśladowania dźwięków tkwi ewolucyjna logika, która pomaga im w interakcjach społecznych i przetrwaniu. Papugi mogą rozumieć znaczenie niektórych dźwięków, ale ich rozumienie ludzkiej mowy jest bardziej ograniczone.